Pomnik Czynu Legionów
Pomnik Czynu Legionów
Pomnik Czynu Legionów
Pomnik Czynu Legionów
Informacje
Historia pomnika sięga 1923 roku, kiedy to przeprowadzono ekshumację ciała kpt. Józefa Mariańskiego, radomianina poległego w wojnie polsko-bolszewickiej. Wówczas narodziła się idea upamiętnienia żołnierzy Legionów marszałka Piłsudskiego. Pierwotnie planowano zlokalizować pomnik w kwaterze Legionistów cmentarza rzymskokatolickiego, jednak w 1924 roku Rada Miejska podjęła decyzję o zmianie lokalizacji planowanego monumentu. Wybrano miejsce symboliczne – w okresie zaborów radomski Rynek był miejscem straceń bohaterów Powstania styczniowego. Pomnik odsłonięto w obecności Józefa Piłsudskiego 10 sierpnia 1930 roku. Przetrwał do kwietnia 1940 roku, kiedy został zniszczony przez niemieckie władze okupacyjne. W jego miejscu zbudowano basen przeciwpożarowy. W czasie "karnawału Solidarności" podjęto pierwszą inicjatywę odbudowy pomnika - w dniu 11 listopada 1981 r., w 63. rocznicę odzyskania niepodległości, z inicjatywy Jacka Jerza radomska "Solidarność" i Konfederacja Polski Niepodległej zorganizowały wielotysięczną manifestację, w trakcie której tłumy z pochodniami przemaszerowały ulicami miasta na Rynek, gdzie w miejscu zburzonego Pomnika Czynu Legionów ustawiono jego makietę, przed którą zapalono pochodnie, złożono wieńce i wygłoszono patriotyczne przemówienia , a następnie proklamowano powołanie Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Pomnika Legionisty w Radomiu i wezwano do jego powszechnego wsparcia. Niestety, wprowadzenie stanu wojennego zaledwie miesiąc później położyło kres tej inicjatywie. Pomnik udało się zrekonstruować dopiero w 1998 roku w jego pierwotnej lokalizacji[ Oryginalny pomnik miał formę statui żołnierza wspartego na strzelbie, umieszczonej na wykonanym z piaskowca szydłowieckiego podwójnym cokole z piedestałem. Rzeźba autorstwa Kazimierza Pietkiewicza wykonano w zakładach brązowniczych Bracia Łopieńscy w Warszawie. Jej pierwowzorem była statuetka legionisty, wyrzeźbiona przed śmiercią przez stacjonującego na Wołyniu Włodzimierza Koniecznego, którą otrzymał w prezencie imieninowym 19 marca 1916 marszałek Józef Piłsudski. Autorem otoczenia pomnika był radomski architekt, Kazimierz Prokulski, autor m.in. projektu mauzoleum Dionizego Czachowskiego oraz pomnika wdzięczności Armii Radzieckiej. Rzeźba z 1998 roku jest wierną kopią oryginału. Na ośmiokątnym, podwójnym cokole z piedestałem, wykonanym z czarnego granitu umieszczono napis: CZYNOWI LEGIONÓW KOMENDANTA PIŁSUDSKIEGO OBYWATELE 1930 1998